Gemeente Woerden maakt veiligheidsbeleid succesvol

De Gemeente Woerden had serieuze veiligheidsproblemen die vooral door een groep probleemjongeren werden veroorzaakt. De gemeentelijke organisatie was aanvankelijk niet klaar om dit probleem goed aan te pakken. Er was wel een IVP maar er waren geen goede uitvoeringsplannen, samenwerking tussen ketenpartners was moeizaam en er was geen zicht op genomen maatregelen en voortgang. Door te kijken naar de aanpak van soortgelijke problemen die een naburige gemeente had ontwikkeld werd snel geleerd. Woerden voerde net als IJsselstein een nieuwe methodiek in met bijbehorend informatieplatform. Groepsgerichte en persoonsgerichte maatregelen worden ingezet en afgestemd. De gemeente kan regie voeren en is er steeds een goede informatiepositie. Afspraken tussen de vele betrokken organisaties zijn duidelijk en de voortgang kan worden gemeten. In Woerden is de misdaad sindsdien afgenomen en de situatie rond de jeugdgroep en in de probleemwijken is sterk verbeterd.

Onrust, gevoelens van onveiligheid, stijgende criminaliteit in Woerden
De gemeente Woerden had (50.000 inwoners) te kampen met hardnekkige veiligheidsproblemen die onrust en gevoelens van onveiligheid veroorzaakte. De Gemeentelijke organisatie bleek op dat moment onvoldoende toegerust om de problemen te overzien en ze effectief aan te pakken. Noch de groep probleemjongeren die veel van de problemen veroorzaakte als geheel, noch de individuele groepsleden waren in kaart gebracht. Er was nog geen structurele groeps- en/of persoonsgerichte aanpak ontwikkeld.

Probleemjongeren ontwikkelen zich tot criminele jeugdgroep
Een grote groep probleemjongeren veroorzaakte overlast, mensen werden op straat lastiggevallen, het aantal gevallen van straatroof nam toe en in de wijk Molenvliet steeg het aantal woninginbraken tot zorgwekkende hoogte. De groep ontwikkelde zich tot een criminele jeugdgroep volgens de criteria van de zogenaamde Beke Ferwerda methode, ofwel shortlistmethodiek.

Geen strategie op de plank, geen uitvoerbaar plan, geen netwerkorganisatie
Voor de gemeente Woerden was deze ongewenste ontwikkeling een nieuw fenomeen waarvoor geen strategie op de plank lag. Er was nog geen centrale regie op alle te nemen acties en werkprocessen bij verschillende betrokken instanties. Er werd door de betrokken veiligheidspartners niet periodiek en methodisch samengewerkt.

Betrokken veiligheidspartners
De kern van het veiligheidsbeleid in iedere gemeente is dat enerzijds bij de gemeente zelf een openbare orde en veiligheidsorganisatie moet worden opgezet en anderzijds dat er een basis wordt gelegd om met een groot aantal partners in de keten samen te werken.

De veiligheidspartners in Woerden waren de volgende spelers:

• Ferm Werk
• Woerden Wijzer
• CJG
• Wooncorporatie Groen West
• Politie basiseenheid De Copen
• Het Veiligheidshuis
• Regionaal Coördinatiepunt Nazorg Ex-gedetineerden
• Veilig Thuis
• Lokaal Team Huiselijk Geweld
• Lokaal Sociaal Team
• IND
• Belastingdienst
• Reclassering

Oorzaken van falend veiligheidsbeleid
Terugkijkend waren dit belangrijke oorzaken van de ontstane problemen.

• In het integrale veiligheidsplan (IVP) was geen richting gegeven aan de aanpak van dit type probleem en er was tevoren geen uitvoeringsplan uitgewerkt. Artikel 38b Politiewet bepaalt dat gemeenten minimaal eens in de vier jaar (in een IVP) doelen vaststellen op het terrein van veiligheid. Bij een goed meerjaren IVP hoort een (jaarlijks) uitvoeringsplan (JUP) op onderdelen. Een dergelijk uitvoeringsplan had het vertrekpunt voor het PGA-overleg en de groepsaanpak moeten zijn. Zoals dat in buurgemeenten al wel was ingevuld.
• Er was in Woerden geen netwerkorganisatie opgezet die volgens duidelijke lijnen in actie kon komen. Op Raadsleden en Veiligheid is voor raadsleden te lezen: Wees er alert op dat een veiligheidsplan heel wat anders is dan veiligheidsbeleid. De stap van plan naar uitgevoerd beleid vergt een organisaties (een netwerkorganisatie) die is toegerust om de lokale taak uit te voeren. [Bron: Raadsledenenveiligheid.nl website CCV] In Woerden was er dus wel een IVP maar geen uitvoeringsplannen en ook geen voorbereide netwerkorganisatie. Juist omdat bij dit onderwerp veel verschillende partijen betrokken zijn moet er een organisatie zijn die regelmatig overlegt, toegang heeft goede informatie en in actie kan komen volgens vooraf gemaakte afspraken.
• Volgens de Beke Ferwerda methode was vastgesteld dat er sprake was van een groep die zich schuldig maakte aan jeugdcriminaliteit. Bij een dergelijke groep behoort ook een zware persoons- en groepsgerichte aanpak. Beiden waren er niet. En er was ook geen enkel referentiekader hiervoor. De monitoring van de groep begon nu pas na de vaststelling dat de problemen al groot waren, op last van het OM. De gemeente en de belangrijkste veiligheidspartners waren nu in een reactieve positie terecht gekomen.
• Er was niet aan vroeg signalering gedaan. Als een groep probleemjongeren zo diep zakt dat er structureel overlast ontstaat voor de omgevingen en er sprake is van criminaliteit is zo’n probleem niet in een dag of week ontstaan. De straatwerkers van het jongerenwerk hadden de eerste signalen van serieuze problemen moeten melden bij de gemeente en hadden een informatiepositie in de groep moeten verwerven. Dan was eerder duidelijk geworden dat er serieuze problemen dreigden te ontstaan. Preventief en curatief optreden in een vroeg stadium was dan mogelijk geweest. De gemeente en politie stonden nu zwaar op achterstand toen het probleem in volle omvang duidelijk werd.

Ad hoc in plaats van integrale aanpak
Samenvattend: in Woerden werd ad-hoc gewerkt zonder integraal plan van aanpak. Doelstellingen en te behalen resultaten werden niet vooraf gedefinieerd. Regie, plannen van aanpak, overzicht, inzicht en zicht op resultaat ontbraken of waren niet voldoende ontwikkeld. Er was geen organisatie binnen de gemeente en geen netwerkorganisatie die was voorbereid op het soort problemen dat zich nu voordeed. De Gemeente Woerden moest op zoek naar een nieuwe visie, duidelijke structuur in de samenwerking tussen betrokkenen, procesbeschrijvingen en vooral naar herpositionering van de centrale regie en procesverantwoordelijkheid.

Leren van andere gemeentes
Heel veel gemeentes hebben al eens te maken gehad dat jongerengroepen die overlast veroorzaken voor de omgeving en dan vrij snel uitgroeien tot criminele jongerengroepen. Het is gelukkig ook al vaak gebleken dat als daarop een goede aanpak wordt losgelaten de problemen snel weer kunnen afnemen. Woerden had echter nu geen visie en geen aanpak op de plank liggen. Rustig experimenteren en uitproberen was nu geen optie meer, er moest snel een aanpak worden gevonden die tot resultaat zou leiden, omdat de problemen al te groot waren en breed werden uitgemeten in de media. Door regionale contacten was in Woerden bekend dat IJsselstein ook problemen had gehad met een criminele jeugdgroep. Daar had men al een paar jaar ervaring en succes met een methode om de problemen in samenhang aan te pakken en individuele probleemjongeren een positief toekomstperspectief te bieden.

Eerste stap naar nieuw, proactief beleid
Er werd van Woerden Wijzer een ambtenaar aangetrokken om een nieuwe veiligheidsaanpak te ontwikkelen. Zij werd belast met het opzetten van een groeps- en persoonsgerichte aanpak en kreeg ook de opdracht om te onderzoeken of er in de directe omgeving gemeenten waren met soortgelijke OOV- en veiligheidsproblemen. Als gezegd was dat het geval in de naburige gemeente IJsselstein. Al snel werd daarom een werkbezoek gebracht aan de gemeente IJsselstein. De regisseur PGA van de gemeente Woerden Marieke van Dijken ging op bezoek bij het hoofd Veiligheid van de gemeente IJsselstein Luc Hoogstraten. Al snel werd duidelijk dat de jeugdgroep in Woerden die voor de problemen zorgde bijna dezelfde omvang had als de jongerengroep in IJsselstein en dat het crimineel gedrag hetzelfde beeld vertoonde.

Situatie IJsselstein vergelijkbaar met Woerden
Een groep van 220 jongeren terroriseerde deze woonwijk en de oude binnenstad. Er werden mensen van hun boodschappen beroofd. Bij de supermarkt geparkeerde auto werden op klaarlichte dag de ruiten ingeslagen en auto’s werden leeggeroofd. Er werden navigatiesystemen gestolen. Winkelende mensen werd de doorgang belemmerd. Vrouwen werden nageroepen. In het weekend waren er vechtpartijen in de Binnenstad. Er volgde een golf fietsendiefstallen en veel woninginbraken. Op enig moment waren dat er gemiddeld 4 per nacht. De Televisiebaangroep uit IJsselveld-Oost wordt officieel een van de twee criminele jeugdgroepen in de provincie Utrecht.

Geen informatiepositie
De politie wist aanvankelijk geen raad met het probleem en de gemeente eigenlijk ook niet. Net als in Woerden was er geen informatiepositie in de probleemwijk IJsselveld-Oost. Er was niet al gedurende langere tijd structureel informatie verzameld en gedeeld tussen betrokken partners. Er waren dus geen dossiers het zicht op de individuele problemen van personen uit de probleemgroepen ontbrak.

Groot aantal maatregelen in samenhang genomen in IJsselstein
Met een enkele actie is dit probleem niet op te lossen. Door IJsselstein is een groot aantal maatregelen getroffen die in een samenhangend geheel tot een overall aanpak hebben geleid. Deze maatregelen werken alleen als er centrale regie op wordt gevoerd en er per onderdeel van de aanpak een dossier wordt opgebouwd waaruit managementinformatie kan worden gehaald en waarbij resultaat gemeten kan worden.

Onderdelen aanpak IJsselstein
In IJsselstein waren om de probleemjongeren aan te pakken bijvoorbeeld de volgende acties genomen.

• Er werd een platform van Marokkaanse buurtvaders opgericht om dichter op de jeugd te komen en om de vaders correctief op te laten treden.
• Zij werden (tegen betaling) ingezet tijdens de nachten van de Ramadan, grote feesten en de jaarwisseling.
• Uit deze groep buurtvaders kwam een rolmodel naar voren die in dienst werd genomen als Street coach. Zo kreeg de organisatie goede informatie. Uiteindelijk werd deze Streetcoach gediplomeerd BOA.
• Een wijkagent werd vervangen door een nieuwe wijkagent die een betere ingang tot de jeugd wist te vinden.
• Er kwam een buurthuis waarin de probleemgroep een tweede huis vond en waardoor de groep ook weer beter gemonitord kon worden.
• Stadstoezicht werd opgericht met vier straatcoaches en 4 BOAS functionarissen. Deze groep werd door het hoofd veiligheid van de gemeente IJsselstein aangestuurd en o.a. uitgerust met warmtecamera’s, thermo winterkleding.
• Cameratoezicht werd ingevoerd en 25 camera’s werden in het stadhuis bekeken

Stadstoezicht surveilleerde de hele nacht. Door die surveillance de combinatie met de camera’s van cameratoezicht en afstemming met de politie zijn veel fietsendieven en inbrekers opgepakt.

• Het project Sport als middel met zaalvoetbal en kickboksen werd gestart door BOA Azzouz Haouari en het jongerenwerk van Pulse. Hierdoor werd een nog betere grip gekregen op de groep en een werkproject werd opgestart met het bedrijf Vogelaar en New York Pizza.
• Er werd gebruik gemaakt van de PlusMinMee methodiek van Straatcontact.
• Er werd een werkersoverleg in het leven geroepen waarbij wekelijks de wijkagenten, de Boa’s, de Streetcoaches en jongerenwerkers onder voorzitterschap van het hoofd veiligheid van de gemeente IJsselstein bijeen kwamen. Ontwikkelingen in de jongerengroepen werden doorgesproken, werkopdrachten uitgezet en de successen en fouten werden besproken. In dat overleg werd het PGA ook voorbereid.
• Er werden speciale Jeugdboa’s aangesteld en er zijn Boa’s aangesteld voor controle op de zogenaamde ‘slooproutes’ in het uitgaanscentrum

Ondanks dreiging van zware criminaliteit meetbare positieve resultaten
In IJsselstein was ook gebleken hoe serieus de dreiging kan worden als jongeren afglijden. De groep probleemjongeren ontwikkelde banden met de georganiseerde misdaad in Utrecht. Het gevolg was dat er twee drugsmoorden waren te betreuren en dat een paar oudere groepsleden aan plofkraken in Duitsland meededen. Ondanks deze zorgelijke ontwikkelingen werd in IJsselstein het tij gekeerd. In een periode van 4 jaar werd een daling van 42 % van de criminaliteit bereikt.

Geïntegreerde aanpak en informatieplatform
Het lanceren van allerlei projecten zonder onderlinge samenhang en regie levert geen succes op. De complexe problematiek rond jongerengroepen kan alleen door geregisseerde samenwerking tussen de betrokken veiligheidspartners tot stand komen. In IJsselstein ging men daarom op zoek naar een geïntegreerde methodiek. Omdat het verzamelen en delen van informatie erg belangrijk was werd uiteindelijk door IJsselstein gekozen voor een methode die werd ondersteund door een informatieplatform. De gekozen methode (SMARTonPEOPLE Veiligheid) is ontwikkeld door C3Group uit Leerdam.

Destijds is door de gemeente IJsselstein om een aantal redenen voor deze methode en bijbehorende software gekozen.

• In de methode staat succesvol samenwerken van ketenpartners centraal.
• Het gekozen platform ondersteunt heel concreet de overlegstructuur, daaraan was grote behoefte. De betrokken ketenpartners hebben vaak specialistische kennis, wat niet wil zeggen dat ze ook altijd goed zijn in het structureren van complexe zaken in toegankelijke informatie. Bij het soort organisaties dat bij veiligheid wordt vaak geklaagd over de administratieve lasten, die ten koste gaat van aandacht voor mensen en situaties waar het om gaat. Een goed informatiesysteem helpt om structuur aan te brengen. Als informatie goed wordt opgeslagen en deelbaar is wordt ook veel dubbel werk voorkomen.
• Een informatiesysteem kan ook bijdragen aan een andere veel gezien zwakte in ketensamenwerking. Als mensen deel uitmaken van verschillende organisaties en elkaar niet dagelijks zien is het vaak lastig om vast te stellen wat precies is afgesproken en wat de voortgang is. Het systeem dat nu draait in IJsselstein zorgt dat tijdens het overleg afspraken en acties die de veiligheidspartners met elkaar afspreken worden vastgelegd in een logboek. Door de regiemogelijkheden in de methode worden uitvoering en resultaten gemonitord.
• Managementrapportages voor de regisseur burgemeester en partners kunnen op elk moment worden gegenereerd.

Door alle Veiligheidspartners in een gezamenlijk overleg te laten samenwerken en de uitvoering van de afspraken te monitoren op succes ontstaat een gedetailleerd beeld van de veiligheidssituatie.

Aanpak Woerden gebaseerd op methode IJsselstein
Omdat de situatie in Woerden veel gelijkenissen vertoonde met die in IJsselstein borduurde Woerden voort op de keuzes in IJsselstein. Er werd in de basis gekozen voor hetzelfde informatieplatform van dezelfde leverancier. Er werden wel wat aanpassingen gedaan om beter aan te sluiten bij de situatie in Woerden.

Woerden nam vervolgens in de praktijk een groot aantal maatregelen die in veel opzichten lijken op de hiervoor genoemde acties in IJsselstein. Een paar van de belangrijkste acties in Woerden:

• Er werd Stadstoezicht ingevoerd
• Er kwam Cameratoezicht
• Jongerenwerk werd ingehuurd (via Streetcornerwork)
• Ook Woerden kwam met een persoonsgerichte aanpak (PGA) gebaseerd op een informatieplatform waarin het overleg werd gestructureerd en de voortgang gemeten.

Resultaten van de nieuwe veiligheidsaanpak in Woerden
Hoewel Woerden dit jaar helaas nog een keer negatief in het nieuws kwam door een (anonieme) bedreiging aan het adres van de burgemeester zijn de resultaten van het ingezette veiligheidsbeleid toch meetbaar positief. De AD Misdaadmeter geeft bijvoorbeeld aan dat in Woerden het aantal woninginbraken, het aantal gevallen van straatroof, zakkenrollen, autokraak en -inbraak substantieel is gedaald. De Gemeente Woerden heeft ten opzichte van de situatie nu vooral een goede informatiepositie. Er is veel beter zich op individuele problemen. Er zijn dossiers opgebouwd en de informatie van verschillende betrokken veiligheidspartners wordt gedeeld. Er is gestructureerd, periodiek overleg waarbij de betrokkenen beschikken over dezelfde informatie. Op basis van die informatie worden nu duidelijke afspraken gemaakt en de voortgang van de maatregelen waartoe wordt besloten is voor iedereen te volgen.

Neem voor meer informatie contact op met de auteur van Platform OOV via:

Tel nr. : 0345 – 638 090
E-mail: Contact@platformoov.nl